De gegevens op deze kaart geven een beeld van de woordenschat die jongeren anno 2006 gebruikten voor ‘veel eten’ . De enquête was een project van Variaties vzw, koepelorganisatie voor dialecten en oraal erfgoed in Vlaanderen.

Verspreiding

• Mazout (bier + cola) is met 200 attestaties de bekendste en wellicht meest gedronken cocktail met bier.
• Ook bier met limonade wordt in heel Vlaanderen gedronken, al verschilt de naam van deze cocktail wel van streek tot streek. Een kievela bestel je vooral in Limburg, de Antwerpse Kempen en de Denderstreek, een sneeuwwitje in de provincie Antwerpen en een panaché in de oostelijke helft van Oost-Vlaanderen. Daarnaast komen de benamingen ook sporadisch voor buiten de genoemde gebieden.
• Duikboot (bier + jenever) is een cocktail die vooral in Oost- Vlaanderen, het oosten van West-Vlaanderen en rond de stad Antwerpen bekend lijkt te zijn.
• De spav(e)la blijkt vooral populair in Limburg en de Antwerpse Kempen.

Verklaring van de benamingen

Vaak zijn de benamingen geïnspireerd op de kleur van de cocktail: black devil (letterlijk ‘zwarte Duvel’), bruine, deep brown (letterlijk ‘donkerbruin’), groene Duvel, rode Duvel, roze olifant (met een knipoog naar de uitdrukking roze olifanten zien) en sneeuwwitje zijn daar voorbeelden van. Bij mazout, diesel en flamingo is er bovendien sprake van metaforiek: bier met cola en bier met limonade zien eruit als mazout en diesel, en de (onsmakelijke) combinatie van bier met Fristi kreeg de toepasselijke naam flamingo. Mogelijk hoort ook soes (‘pilsbier + een scheutje bruin bier’) in dit rijtje thuis. In Vlaanderen wordt soes vaak gebruikt voor het meer specifieke ‘eclair’ (= ‘langwerpige, met banketbakkersroom gevulde en met chocolade bedekte soes’). Een dergelijk gebakje bestaat uit lichtbruin deeg met een streep donkerbruine chocolade erop. Met wat verbeelding lijkt de beschreven cocktail op zo’n soes.

Almierke (= ‘bier met de kruidenlimonade Almdudler’), bielimeke en biermonatje (beide ‘bier met limonade’), zijn drie welluidende benamingen die volgens hetzelfde principe gevormd zijn: de twee dranken waaruit de cocktail bestaat, worden op een creatieve manier samengevoegd. Ook chokobok is zo’n samenstelling: choko verwijst naar ‘chocolademelk’en bok is in jongerentaal een courante benaming voor ‘pintje’ (zie de bespreking van pintje).

Uit benamingen als hoer, hoerepint(je), jeanettenbier, vortebeek, vuil hoer en vuile witte blijkt het misprijzen voor een mengsel van bier met frisdrank of sterkedrank. Het zijn woorden die waarschijnlijk niet gebruikt worden door degenen die die cocktails drinken, maar door de ‘echte’ bierdrinkers, die hun pintje ‘zuiver’ drinken. Vort is een West- en Oost-Vlaams dialectwoord voor ‘rot’. Het is mogelijk via metathese ontstaan is vrot, een variant van verrot (WNT).

Duikboot verwijst naar de manier waarop de cocktail gemaakt wordt. Men plaatst een gevuld jeneverglaasje in een glas bier, waarna het zinkt als een duikboot. Soms voegt men bij de benaming duikboot een nationaliteit toe, om duidelijk te maken welke sterkedrank er bij het bier gedaan wordt, bv. Duitse duiker (met appeljenever), Hollandse duiker (met bessenjenever) en Russische duiker (met wodka).

Overige benamingen

• De cocktail bier met vleugeltjes dankt zijn naam aan de reclameslogan: ‘Red Bull geeft je vleugels’, waarmee het energiedrankje Red Bull wordt aangeprezen.
• Biershake (= ‘bier met vanille-ijs’) werd gevormd naar analogie van milkshake, een drankje met melk, ijs en een smaakstof (meestal fruit).
• Mazout verkeerd (= ‘1/4^e bier + 3/4^e cola’) doet denken aan koffie verkeerd, een kop koffie met meer melk dan koffie.
• Half-om-half en smos verwijzen naar het feit dat er iets gemengd wordt. Half-om-half geeft aan dat er de helft Rodenbach en de helft kriekbier gebruikt wordt, en smos is waarschijnlijk geïnspireerd op een broodje smos, dat vaak belegd is met kaas én ham.

Uit: Variatie(s) op je bord! Dialect en jongerentaal voor eten en drinken (2007).
Onder redactie van Evelien Van Renterghem, Veronique De Tier en Jacques Van Keymeulen.